بازگشت
نظری مختصر بر تاريخ و تحولات اخير مصـــر
ســـــید زبیـــــر واعــظی ســـــید زبیـــــر واعــظی

 نام مصر از ریشـــــهء سامی اســـت و با نامهـــــای دیگر زبان‌های ســــامی برای مصـــر از جمله

 ( میــــتزراییم ) عبــــری هم ریشـــــه است.نام مصــــر به معنــــــی « دو تنـــگه « است و به

 جـــدائی میــــــان دو دودمان بخش‌های شــــمالی و جنــــوبی مصــــر اشــــاره دارد.

 واژه مصـــــر در اصــــل خود معـــانی تمدن و زمیـــن و مرز هم میـــــداده است.

 در پارســـــــــــی باســــــــتان مصـــــر را مودرایا می نامیـــــــــده اند.

 مصر کشوریست در شمال شرقی قاره آفریقا و شبه جزیره سینا که هم در قاره آسیا قرار میگیرد،

 مصر در جنوب دریای مدیترانه و غرب دریای سرخ قرار داشته و از شرق با لیـــــبیا و از جنوب با

 ســـــودان همســـــایه است. مصـــر از طریق شبه جزیره سینا مرز زمینی با اســــرائیل و نوار غزه

 در فلســـطین دارد.

 مصــــر یکی از پر جمعیت ترین کشـــــور های افریقائی و خاور میــــــانه است و اکثریت قریب به

 اتفاق جمعیت حدود 75 ملیون نفری آن در کنــــار رود نیــــل زندگی میکنند. ســـواحل رود نیــــــل

 منــــطقه ایست که 40 هزار کیلو متــــر مربع یعنی حدود یک بیســـت و پنجم این سرزمین عمدتآ

 بیابانی را تشــــکیل میـــدهد.

 حدود نیمی از جمعیـــــــت مصـــر شهر نشین هستند که بیشتر آنان در دو شــــهر بزرگ قاهـــــره

 و اســـــکندریه و حومه آن‌ها زندگی میکنــــند.

 مصــــر از نظر سیاسی و فرهنــــگی یکی از مهمتــــرین کشـــور ها در جهـــــان عرب و خاور میانه

 است، دانشــکاه الاظهـــــــر مهمتـــرین مرکز مذهبـــی جهان اسـلام درین کشور قرار دارد.  

 

 تاریخ: تمدن در منــــطقه کنـــــونی مصــــــــر  که در حاشـــــیه رود نیــــل  شکل گرفته در زمره

 کهـــن ترین تــــــــــمدن ها بشـــمار میآید که از حـــــــدود چار هــــــزار ســـــال قبـــــل از میــــلاد

 موجود اســــــت.مصــــر باســـــتان سرزمین فراعنــــه بود و آثار تاریخی برجســــته ای چون اهرام

 ســـــه گانه و نیایشگاه بزرگ را ازان دوران به یادگار دارد.در اســــــطوره های ســــامی محل ظهور

 پیـــــامبرانی مانند یوســـــف و موســـــــی را در همان دوران و در ســــــرزمین مصــــر آورده اند.

 در ســــــال 332ق.م اســـــکندر این ســـــــــــرزمین را تصرف نمود و تا ســــال بعد بطلمیوسیان

 که از جانشــــــــــــینان اســــــــکندر بودند، بر آن حکمفــــرما بودند. در ســال 30 پیش از میـــلاد

 رومیــــان با غلبـــــه بر کلئـــــوپاترا آخرین ملکه بطلیموســـی مصر را ضمیمه قلمرو روم نمودند.

 در ســــال 641 میـــــلادی ( 19 هجری قمری ) در زمان خلیـــفه دوم،حضرت عمـــــر، عرب‌های

 مســـــــلمان این کشـــــــــور را فتح کردند. مصــــر همواره از ســــرزمین های مهم برای حکومت

 های اســــلامی بوده و تا ســـــــال 1517 میـــــلادی که دولت عثـــــمانی بر مصـــر تسلط یافت

. در دســـت خلفای امـــوی و عبـــــاسی و فاطــــــــمی بود

 روند عــــــربی شدن زبان مصــــــریان چندی به طول انجامید و کار برد زبان عربی درین منـــــــــطقه

 از ســده نهم میــــلادی به اینســـــو شـــدت گرفت. ســـیاست فرمانروایان عرب حاکم بر مصـــــر

 این بود که با وجود نا آشـــــــنا بودن مردم مصــــــر به زبان عربی این فـــرمانروایان از همــــان آغاذ

 تمامی نوشـــــته های رسمی را به عـــــــربی صـــــادر کردند. این حــــاکمان ولی ، علاقه ذیادی

 به مســـــــــلمان کردن مردم مصــــــر نشــــــان نمیـــدادند. با این حال مســـــــــلمان شـــــــــدن

 مردم مصـــر با عربی زبان شــــــدن آن‌ها همــــراه نبود و اســــــلامی ســــازی مصر سده ها پس

 ازعـــــرب زبان شــــــدن آنــــــها به انجام رسید. با اینکه زبان عــــربی از ســده نهـــم میـــــــلادی

 در مصـــــر گسترش یافت و دین اســـلام تنها در ســـده چاردهم تبدیل به دین اکثریت مصریان شد.

 در ســـــال 1798 ناپلـــیون به مصـــــر لشـــکر کشید و در ســــال 1805 میلادی محمد علی پاشا

 از طرف دول عثـــمانی حــــاکم آنجا شـــده و دودمان جدید مصـــــر را تشـــــکیل داد.

 برای مدت‌ها مصـــر تحت الحمایه دولت بریتانیای کبیـــــر بود ولی پس از جنگ جهــــانی اول بر اثر

 فشـــــــار مردم، اســـــقلال مصـــــر را اعلام کرد. در جنگ جهانی دوم طی ســـالهای 1941 تا

 1943 با ایــــنکه مصــــر بیـــطرفی خود را اعلام کرده بود اما ســــرزمین های غربی آن در حاشیه

 دریای مدیــــترانه میــــدان نبرد های ســــنگین بین ارتش آلمان و بریــــتانیا بود و با آنکه آلمانی ها

 فاصله چندانی با کانال سوئز نداشتند اما در منـــــطقه ای به نام العلمیــــن شکست خوردند و

 همیــــن شـــکست نقطه آغاذ شــــکست های دیگر آن‌ها شد.

 در طی ســـــالهای بعد دو جنـــگ بین مصر و دیگر کشــــور های عربی با اســـرائیل رخ داد.

 ( در سال 1967 و 1973 )

 جمال عبـــدالناصر یکی از  روءسای جمهور نامدار و یکی از شخیت های بر جســــته و نامدار

  این کشور  میــــباشد ( 15 جون 1918 (  میـلادی ) - 28 ســــــبتمبر 1970 ) از 1954 تا تاریخ مـــــــــــرگش ســــال 1970 رهبـــر مصــر بود. جمال عبــــــدالنــــاصر به لحاظ روحیه ناسیونالیتی خود در بین اعراب مشــــــهور میباشد. نهضت پان عربیســـــم جمال ناصر که بعد از او پایه گذاری

 شد در دهه های 1950 و 1960  طرفداران ذیادی داشــــت و هنوز هم بعد از ســــالها از مرگ او در

 بیــــن اعــــراب طرفدار دارد.

 از اقدمات مهم ســــــیاســـــی او میتوان به جنـــگ شش روزه اعراب و اســـــرائیل و توافقــــنامه

 کانال سوئز نام برد. جمال عبدالنــــاصر در اثر ســـــکته قلبــــــی وفات کرد.

 توریسم در مصــــر یکی از پر در آمد ترین منـــــابع عایداتی بشـــمار می‌رود که تنها 12/5 ملیون

 توریست تنها در ســـــــال 2009 از مصـــــــر دیدار کردند که در آمدی بالـــــغ بر 10/8 ملیــــــارد

 دلار برای این کشــــــور به ارمغـــــــان آورده است. همچنیــــن در شـــش ماه نخست سال 2010

 نیز طبـــــق آمار های رســــمی در آمدی بیش از 9 ملیــــارد دلار تنها از صنعت توریســـم نصیــــب

. این کشور شـــــده اســـــت

 تحولات اخیر:

. بنـــا برین با تعلـــــیق بر نامه برخی از پرواز های بین الملـــلی در خطوط هوائی مصـــر وهشــــدار

 به توریست های خارجی از ســــوی مقامات برخی از کشــــور های اروپا و آمریکا در جریان ناآرامی

 های اخیــــر مصـــر، وضعیـــت توریسم درین کشــــــور به شدت به مخاطره قرار گرفتــــه اســـــت.

 مصـــــر، به طور ســــــنتی از جایگاهی برجســــــته در تحولات منـــــطقه ای بر خور دار بوده است

 وبه نظر کارشـــــناسان، نتیجه تحولات جــــــاری در این کشور ، با هر رویکرد و دستاوردی، تآثیراتی

 قطعی و تعیین کننده بر کشـــور های منــــــطقه بر جای خواهد گذاشت.

 دامنـــــه این تآثیرات تنها به کشــــور های شمال افریقا، یا کشـــور های عربی محدود نیست.از

 یک ســـــو غرب و اســــرائیل با نگرانی از سرنوشـــت حســـــنی مبـــــارک و نتیجه تظاهرات ضد

 حکومتـــی در مصــــر چشـــــم دوختـــه اند و از سوی دیگر، برخی از کشـــور ها به اســــــــتقبال

 از تظاهرات مخالفان آقای مبـــــارک رفته‌اند و بطور عملی ازان حمایت مینمایند. نکته‌ای که خود

 میتـــواند مبـــنای نگرانی غرب از نتیجه تحولات مصــــر را تا حدود ذیادی توضیح دهد.

 کشور های غربی شــــاید در سخن دم از ضرورت تغییر و اصــــلاح در جهان عرب بزنند ولی آن‌ها

 از تغییرات بنیادی در کشـــور های مهم عربی نظیــــر مصــــر به شدت نگران هســــتند و این

 نگرانی رامیـــــتوان واضحآ در نوع موضع گیـــری مقامات این کشـــور ها مشــــاهده کرد.

 تآثیرات ســــیاســـی و اجتـــماعی انقلاب مصـــــر بســــیار عظیم خواهد بود، به ویژه که این

 انقلاب لطمات ذیادی را به ســــیاست ها و بر نامه‌های اســـــرائیل در منطقه میزند و این موضوع

 از هم اکنـــون کشور های غربی را دچار هراس کرده اســـت.

 کشـــــور های غربی به عنــــوان حامیان اســـــرائیل به طور اصولی نمیخواهند رژیم حسنی مبارک

 که در دهه های گذشـــــته گام های ذیادی را برای ســـــازش با اسرائیل و محدود کردن مبارزان

 فلســـــطینی بر داشته اســت، سقوط کنـــــــد. کشــــــور های غربی حد اکثــــر کوشش های

 خود رامینمایند تا حد اقل نظام و ســــاختار موجود را به نوعی حفظ کننــــد و یا حد اقل یک نامــــزد

 مورد قبـــــول خود را برای دوران پس از مبــــــارک پیدا کننــــد. آن‌ها در تلاش اند تا افــراد دست

 نشاندهء دیگری را از قبیـــــل البـــــرادعی که سالها همکار غرب در ســـــازمان انرژی اتمی بوده

 به عنوان رهبـــــــر این جنبش پیشکش نمایند ، در حالیـــــکه این قیام و انقلاب به کلی یک جنبش

 خود جوش توده هاست که در اثر بیـــعدالتی ها و  نابرابری‌ها در جامعهء مصــــر بوقوع پیوسته.

 ولی درین میـــــان به نظر بنده یک موضوع مهم دیگر را نباید فراموش کرد که به قدرت رســــیدن هر حزب و یا ســـــازمان بنیاد گرای اســـــلامی درین کشــــور مهم خاور میــانه به سود هیچ‌کس و

 هیچ کشـــــوری نخواهد بود و تغییرات بزرگ ســـیاســی و نظامی را در قبــــال خواهد داشت.

 مآخذ: منـــــابع مختلف                                                               با عرض حرمت


February 7th, 2011


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی